داستانی به سبک دوره قاجار

در دوره‌ای رضاخان افضل الرجال بود به جهت سلطنت بر ولایت ایران.  بعدها استبداد و جبرش فزونی یافته حکام بلاد فرنگ لابد معذولش داشتند.

پس از رضا خان مخلوع السلطنه، صبی شان محمدرضا بر اریکه‌ی پادشاهی جلوس کرده بود. شاهی بر رعیت بینوا بر مذاقش خوش آمده دستورات متلونه متعدده صادر می‌نمود. گاهی دلش برای ملت ‌سوخته به جهت ارتقای فرهنگ و هنر، به محصلین ولایت، قوت  یا مفت می‌داد تا به سبب جوع، کُمیتشان در درس و مشق لنگ نزند. به یقین می‌دانست ملت گرسنه است والا چه حاجت به این همه سخاوت.

محمدرضا کانّه ابویشان تجدد خواه بوده با این توفیر که پلتیک تازه‌ای در خصوص دین در پیش گرفته به صورت کاری با دین خلق الله نداشت. فی الواقع اندکی ملایمت در پیش گرفته مردم را به امر اختیاری اجبار نمی‌کرد. هرکه دوست داشت لچک داشت هر که دوست نداشت بی لچک بود؛ لکن خاندان حکومتی همه به تقلید از تجدد غرب، بی‌حجاب بودند. خادمین دولت هم مجوز نداشتند که با حجاب در ادارات حاضر شوند؛ یحتمل ظاهر حجاب منافی تحفه فرنگ بود. قسمی از بانوان که الزام در حجاب داشته، با سواد هم بودند در خانه ماندند. در مکتبخانه درس دین و قرآن دادند.  بانوان روشن فکر که درقید و بند دین نبودند آن را در مغایرت با تجدد می‌دیدند در ادارات دولتی خاصه مدارس دخترانه اشتغال گزیدند.

 اهل دهات و بلاد اصغر به سبب تساهل شاه تازه، به روال اسبق برگشته بودند.

علی ای حال این وضعیت تازه و گشاده سری به مذاق کثیری خوش آمده با سبک و سیاق دوره رضا شاه خو گرفتند. در تصورشان نمی‌گنجید مکرراً به عهد قاجار برگشته، زیر پوشش چادر و برقع در اماکن همگانی حضور یابند.

وضع روحانیت در روزگار ولد نسبت به والد بهتر بود. فی الواقع تا زمانی که طلاب همان درس دینیشان می‌دادند، داخل سیاست نمی‌شدند، مجوز داشتند لباس بپوشند. از این شهر به آن شهر سفر کرده دین خدا تبلیغ کنند. چنانکه مستحضرید لائیسیته از ارکان اصلی تجدد بود. تبلیغ دین در دوره رضا خان ممنوع بود. البت بودند طلابی که پا از دین فراتر گذاشته خواهان دخول به سیاست بودند. آنان تجدد را منافی راهیابی به بهشت می‌دانستند. با این اوصاف محمدرضا برآشفته شده امر می‌کرد دمشان کوتاه کنند. با تمام این اوصاف روحانیت ارج و قربی داشت.

عدیده‌ای مخالف با تجدد از بی‌حجابی زنان در عذاب بودند. به گمانشان کل اجمعین ایمانشان به حجاب زنانشان بود. غیرتشان مجوز به حضور  بانوان به شکل و شمایل تازه در اجتماع نمی‌داد. ظاهراً دینشان در خطر بود، خواهان بودند دخترانشان به عقد مردان خدا دربیاورند تا به ظن خودشان توشه‌ای برای آخرت داشته باشند.