کهن الگوها قسمت چهارم- آرتمیس

یکی از کهن الگوهایی که در بسیاری از داستان‌ها و فیلم‌ها توانسته است نقش مهم و کلیدی را ایفا کند، کهن الگوی آرتمیس یا شیرزن و عجوزه بوده است که قرار است در این بخش به این کهن الگو بپردازیم.

الهه آرتمیس

آرتمیس ایزدبانویی است که زمین را دوست دارد. در تنهایی و در دل تاریکی شب در جنگل قدم می‌زند و گوش‌هایش را تیز می‌کند تا صدای فریاد کمک زن یا کودکی را بشنود. او از مردن هراسی ندارد. از خطر نمی‌ترسد. او فقط به فکر زنان و کودکان است.

در افسانه‌ها آمده است که او خواهر دوقلوی آپولو بوده است و یک روز زودتر از برادرش به دنیا آمده است. به محض به دنیا آمدن به مادرش کمک کرده است تا برادرش را به دنیا بیاورد. او از همان کودکی محافظ زنان و دختر بچه‌ها بوده و الهه عشق یعنی آفرودیت هیچ نفوذی روی او ندارد. برای همین او به شدت با عشق ورزی مخالف است.

از کهن الگوی آرتمیس در نویسندگی و ادبیات داستانی برای خلق شخصیت «شیرزن» و در شکل غیر قابل کنترل و خبیثانه آن «عجوزه» استفاده می‌شود.

شیرزن

برای خلق شخصیتی که از کهن الگوی آرتمیس پیروی کند باید خصوصیات بارز این شخصیت را بدانید. در اینجا برخی از خصوصیات بارز این شخصیت آورده شده است:

1. شیرزن‌ها عاشق طبیعت و کوهنوردی و ورزش و دویدن هستند.
2. آرمانگرا هستند. برای آن‌ها آرمان مهمترین چیز در زندگی است.
3. در راه رسیدن به آرمان حاضر هستند بهای سنگینی بدهند.
4. پیگیر هستند و تلاش می کنند. می جنگند و کم نمی آورند.
5. خستگی را نمی‌شناسند.
6. با بدن خود غریبه هستند و درکی از بدن خود ندارند.
7. عمل گرا هستند.
8. اخلاق برای آن‌ها مهم است به شرطی که به خاطر اخلاق هدفشان را زیرپا نگذارند.
9. مستقل هستند و دوست ندارند در خانه بمانند.
10. برای خانه داری و کارهای شرکتی ساخته نشده‌اند.
11. نمی توانید آن‌هارا در خانه نگه دارید.
12. اهل ازدواج نیستند. اگر ازدواج کنند بر اساس آرمان و هدفشان است.
13. تحمل انتقاد را ندارند.
14. هنگامی که در طبیعت قرار می‌گیرند مثل یک کودک می‌شوند.
15. اهل استراحت کردن نیستند.
16. برون ریزی ندارند و گریه نمی کنند. ممکن است در خیلی از موارد سرد و منزوی به نظر برسند.
17. از ضعیف ها بدشان می‌آید اگر چه به آن‌ها کمک می‌کنند.
18. عاشق برنده شدن هستند.
19. ورزش‌های رقابتی را دوست دارند.
20. بدن‌هایی ورزیده و ورشکاری دارند.
21. از فعالیت‌های فیزیکی و رقابت با مردان لذت می‌برند.

بر اساس ویژگی‌های بارز شخصیت شیرزن می‌توانیم بفهمیم که چه چیزهایی موجب هراس آن‌ها می‌شود و چه چیزهایی برایشان ترغیب کننده است.

شیرزن از چه چیزهایی هراس دارد؟

شیرزن از اینکه استقلال و آزادی‌اش سلب شود، نگران می‌شود. اگر نتواند به هدفش برسد نگران می‌شود و مهم‌تر از همه اگر نتواند زنان و کودکانی که تحت حمایت او بودند را نجات دهد، آشفته و عصبی می‌شود.

در افسانه‌ها آمده است که آرتمیس در همان کودکی از پدر خود زئوس خواست که او را برای همیشه باکره قرار دهد. بنابراین از اینکه کسی به او تجاوز کند به شدت هراس دارد.

جنبه باکره‌ی آرتمیس اشاره به بخشی از روان زن دارد که تحت سلطه و تملک مردان در نمی‌آید، از مردان و تأییدشان بی نیاز است و موجودیتی به کمال، جدا از مرد و از آن خود دارد.  هرگز تن به ازدواج نداده، زیر نفوذ قدرتمندی نرفته، اغفال نشده و مورد تجاوز و تحقیر قرار نگرفته اند. به علاوه عشق و دلباختگی در آنان کارساز نبوده است.

البته هنگام خلق یک شخصیت شما می‌توانید چندین کهن الگو را در یک شخصیت بگنجانید ولی عموماً یکی از کهن الگوها غالب تر است.

ترغیب کننده‌های شیرزن چه عواملی هستند؟

تلاش برای بقا و حفظ استقلال باعث برانگیختن این زن می‌شود. نجات جان کودکان و زنان ضعیف هم همینطور.

برنامه‌های دسته جمعی گردش در طبیعت با اهدافی متحول کننده باعث بیداری آرتمیس می‌گردد. هدف و نیاز به بردن در رقابت‌ها برای او بسیار مهم است.

برای شناخت کهن الگوی آرتمیس و استفاده از ویژگی‌های شخصیتی او در داستان  علاوه بر مواردی که گفته شد بایستی به سؤالات دیگری هم جواب دهیم:

1. دیگران نسبت به او چه نظری دارند؟
2. دوستان او چه کسی هستند؟

دیگران نسبت به او چه نظری دارند؟

هم مردان و هم زنان به خاطر ویژگی‌های شخصیتی او که تا حدودی مردانه است و قدرتمند است از او می‌ترسند اما به او احترام هم می‌ گذارند. آرتمیس یکم که در برگیرنده خصایل شیرزن بود، یکی از فرماندهان سپاه خشایار شاه بود که از بسیاری از مردان به گفته هرودت، بهتر عمل می‌کرد و دوشادوش مردان می‌جنگید. خشایار شاه در تصمیمات جنگی از او مشورت می‌گرفت.

دوستان او چه کسانی هستند؟

شیرزن شخصیت برون گرایی دارد. با اینکه دوست دارد با زنان دوست باشد اما به خاطر اینکه کمتر زنی شبیه او است نهایتاً بیشتر دوستان او از مردان هستند.

رشد و توسعه شخصیت

وقتی می‌خواهیم برای شخصیت اصلی داستان از کهن الگوی آرتمیس یا شیرزن بهره بگیریم بایستی به فکر رشد کردن و پرورش شخصیتمان هم باشیم. هر شخصیت قرار است یک سفر را شروع کرده و به پایان برساند. شیرزن علاوه بر اینکه مستقل و خود رای است، بایستی صمیمیت را هم بیاموزد، باید عشق ورزی و پرورش خصایل زنانه را هم بیاموزد. باید یاد بگیرد که به دیگران اعتماد کند و …

کهن الگوی مرد ابله، پرورش دهنده، دوشیزه می‌توانند در این مسیر چیزهای زیادی را به او یاد بدهند.

تمرین

برای درک بیشتر این کهن الگو شخصیتی خلق کنید که از این کهن الگو تبعیت می‌کند.

در دورهمی اول خوانش کتاب طرحی ارائه شد که زنی فریب خورده را نشان می‌داد که همسرش به بهانه توسعه و  گسترش کارگاه خیاطی او، اموالش را تصاحب کرده و او را ترک کرده است.

بیایید فرض کنیم که شخصیت زن داستان از این کهن الگو تبعیت می‌کند.

در کتاب ۴۵ کهن الگوی شخصیت آمده یکی از نقص‌های این کهن الگو، این است که قادر نیست به کسی اعتماد کند اما جذب مردان قدرتمند می‌شود. شاید بتواند به مردی که خصوصیات دیکتاتور مابانه داشته باشد اعتماد کند یا مردی با خصوصیات کهن الگوی ابله یا ولگرد بتواند با بذله گویی او را به سمت خود جذب کند.

حالا باید ببینیم که هنگامی که شریک زندگی او به او خیانت می‌کند و پول‌هایش را از او می‌گیرد، واکنش او به این اتفاق چیست؟

این واکنش را بر اساس ویژگی‌های این شخصیت می‌توانید در کامنت بنویسید.

این مطلب در روزهای آتی با آوردن نمونه‌های بیشتری از شیرزن یا عجوزه، به روز می‌شود.

نوشته شده توسط لیلا علی قلی زاده